Қазақстанда болашақ ұрпаққа экономикалық тұрғыдан қолдау көрсету және әлеуметтік теңдікті нығайту мақсатында 2022 жылғы 1 қыркүйекте Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауында жарияланған маңызды жоба – «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы іске қосылды. Бұл бастама – елдегі әрбір баланың болашағына деген қамқорлықтың жарқын көрінісі ғана емес, сонымен қатар ұзақмерзімді қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етудің жаңа әлеуметтік-экономикалық тетігіне айналды.
Мемлекеттік деңгейде іске асып жатқан жоба ресми түрде 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмысын бастады. Бағдарлама шеңберінде 2006 жылдан бастап туылған балалардың барлығына Ұлттық қордың инвестициялық табысының 50%-ы мөлшерінде қаражат арнайы жинақтаушы шоттарға аударылады. Бұл қаржыны бала 18 жасқа толғаннан кейін ғана, мерзімінен бұрын алу мүмкіндігінсіз, тек білім алуға немесе тұрғын үй сатып алуға бағыттауға рұқсат етіледі. Осылайша мемлекет жас ұрпақтың әлеуметтік және экономикалық болашағын алдын ала қамтамасыз етуге нақты қадам жасап отыр.
Бағдарламаны Қаржы министрлігі жүзеге асырады және ол «Бала – мемлекеттің болашағы» қағидасына негізделіп құрылды. Министрліктің ресми мәліметтеріне сәйкес, 2023 жылдың қорытындысы бойынша бағдарламаға 6 919 131 бала (яғни, 2006 жылдан бастап 2023 жылға дейін туылғандар) қатысқан. Әрбір балаға $100,52 мөлшерінде қаражат есептелді. Бұл сома – Ұлттық қордың 2023 жылғы инвестициялық кірісінің жартысынан бөлініп, әр баланың арнайы шотына есептелген үлесі болып табылады.
Жинақтардың жалпы сомасы $695,5 миллионды құрады. Бұл – ұлттық деңгейде балаларға алғаш рет бағытталған осыншама ауқымды тікелей қаржылық қолдау. Сондай-ақ, 2024 жылы 304 815 бала 18 жасқа толып, оларға жалпы $30,6 миллион көлемінде қаржы нақты аударылды. Бұл қаражаттың пайдаланылуы – баланың болашақ өмір жолындағы маңызды шешімдеріне қолдау ретінде жұмсалуы шарт: мысалы, университетке түсу кезінде оқу ақысына немесе тұрғын үй сатып алуға бастапқы жарна ретінде қолданылуы мүмкін.
Мемлекет бұл арқылы тек әлеуметтік қамсыздандырумен шектелмей, қаржылық жауапкершілікті, жинақ мәдениетін және ұзақмерзімді жоспарлау дағдысын қалыптастыруды көздейді. Бұл – ел азаматтарына қаржылық тұрақтылықты ерте жастан түсіндіру мен экономикалық сауаттылықты қалыптастыру жолындағы маңызды қадам.
