Саяси қуғын-сүргін құрбандары музейі — еліміздегі ең маңызды тарихи-танымдық орталықтардың бірі. 2001 жылы Тәуелсіздіктің 10 жылдығына орай облыстық Тарихи-өлкетану музейінің филиалы ретінде ашылған бұл нысан 2002 жылы жеке «Саяси қуғын-сүргін құрбандарының музейі» МКҚК болып қайта құрылды. Қазақстанда саяси қуғын-сүргін тарихына арналған алғашқы музей ретінде ол ұлттық жадымызды жаңғыртуда және тоталитарлық жүйенің қасіретті салдарын паш етуде айрықша рөл атқарып келеді.
2018 жылы музей Шымкент қаласының коммуналдық меншігіне беріліп, бүгінгі таңда Шымкент пен Түркістан облысы тұрғындарына, сондай-ақ еліміздің әр өңірінен келетін туристерге қызмет көрсетуде.
Жаңғыртудан өткен заманауи орталық
Өткен жылы музей толықтай қайта жаңғыртудан өткізіліп, заманауи стандарттарға сай жаңадан жабдықталды. Жөндеу жұмыстары барысында экспозициялық жүйе жаңартылып, мультимедиялық технологиялар енгізілді. Нысан үш негізгі залдан тұрады:
- Экспозициялық зал – тарихи құжаттар мен артефактілер қойылған негізгі көрме алаңы;
- «Тағзым» залы – құрбандар рухына тағзым етуге арналған композициялық кеңістік;
- Кино залы – деректі фильмдер, хроникалар, тарихи материалдар көрсетілетін бөлім.
Бүгінде музей қорында 16 535 экспонат сақталған. Олардың қатарында құнды мұрағат құжаттары, жеке заттар, фотосуреттер, хаттар, лагерьлердегі өмірді айғақтайтын жәдігерлер, сондай-ақ қуғын-сүргінге ұшыраған тұлғалардың өміріне қатысты сирек материалдар бар.
Мұражай ғимаратының жалпы көлемі 737,50 шаршы метр, аумағы 0,37 гектар, ал онда 34 қызметкер жұмыс істейді.
Мақсат — тарихи әділеттілікті насихаттау
Музейдің негізгі мақсаты — ХХ ғасырдың зобалаң кезеңінде жазықсыз репрессияға ұшыраған азаматтардың тағдырын жан-жақты зерттеп, олардың есімдерін халық жадына қайтару және кейінгі ұрпаққа табыстау. Мұнда келушілер тоталитарлық жүйенің қасіретін терең сезініп, тарихи деректер арқылы сол кезеңнің ақиқатына көз жеткізе алады.
Келушілер саны айтарлықтай артқан
Музей директоры Мария Келесқызының айтуынша, жаңғыртудан кейін келушілердің қатары айтарлықтай көбейген. Әсіресе жаз айларында музейге деген қызығушылық ерекше артқан.
Биылдың өзінде 800-ге жуық шетелдік турист музейді арнайы келіп тамашалап, Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін тарихы туралы мол мағлұмат алған. Бұл — музейдің халықаралық деңгейдегі мәдени-тарихи нысанға айналып келе жатқанын көрсетеді.
Сонымен қатар музейге мектеп оқушылары, студенттер, жас зерттеушілер жиі келіп, танымдық дәрістер мен экскурсиялардан тарихтың ақтаңдақ беттеріне қатысты тың мәлімет алады.
Қорытынды
Саяси қуғын-сүргін құрбандары музейі — өткеннің қасіретін бүгінгі ұрпаққа жеткізіп, тарихи әділеттілікті жаңғыртуға қызмет етіп тұрған киелі орын.
Жаңғыртудан өткен заманауи нысан қазір мәдени-ағартушылық орталыққа айналып, жыл сайын мыңдаған келушіге ел тарихындағы ең ауыр кезеңдердің шындығын таныстыруда.
Қуғын-сүргін құрбандарының есімін ұлықтау — ұлттық жадты сақтау жолындағы маңызды міндет. Музей осы жауапты миссияны абыроймен атқарып келеді.
